مشخصات زمانی – مکانی بارش‌های روزانۀ فرین بالا در شمال غرب ایران

فرین‌های بارشی در هر نقطه، به بارش‌های نادر و نابهنجار گفته می شود که در دنباله و دور از نقطه تمرکز توزیع فراوانی (میانگین و یا میانه) بارش آن نقطه قرار گرفته باشد. اخیراً فرین‌های بالا و دنبالۀ بالایی توزیع فراوانی بارش مورد توجه بسیار بوده‌اند. در این راستا به فراخور ویژگی‌های جغرافیایی هر پهنه، آستانه‌های متعدد و متنوعی برای این ویژگی بارش معرفی و به کار گرفته شده است. یکی از نمایه‌های پرکاربرد مربوط به بارشِ روزانه، مبتنی بر چندک های توزیع فراوانی مشاهدات می‌باشد. در نوشتار حاضر، تحلیل مکانی ـ زمانی بارش‌های فرینِ بالای بارش روزانۀ شمال غرب ایران براساس داده‌های شبکه‌ای حاصل از تعداد 729 ایستگاه همدید، اقلیم شناسی و باران‌سنجی سازمان هواشناسی کشور و ایستگاه‌های باران‌سنجی وزارت نیرو طی دورۀ 1967-2007 و نیز بر پایۀ صدکِ نودِ توزیع فراوانی بارش مورد بررسی قرار گرفت. توزیع احتمال بارش برای هر یاخته از شبکه داده‌ای برآورد و آستانۀ صدک 90 توزیع فراوانی مربوط به هر یاخته محاسبه شد. تعداد روزهای توأم با بارش بیش تر یا مساوی صدک‌های90 از توزیع هر یاخته محاسبه و تعداد یاخته‌هایی که از آستانۀ مزبور به دست آمد، شمارش شد. بدین ترتیب چند پهنۀ توأم با بارش فرین حاصل گردید. به منظور تحلیل زمانی بارش‌های فرین، تغییرات بلندمدت فراوانی سالانۀ این نوع بارش‌ها برای گستره‌های مختلف مورد بررسی قرار گرفت. روند کاهشی معنی‌دار برای بارش‌های فرین تنها برای بارش‌هایی با گسترۀ 30-20 درصد دیده شد. در حالی که بارش‌های فرین با گسترۀ بیش‌تر، ایستا بوده‌اند. همچنین تحلیل ماهانه بارش‌های فرین نشان داد که به جز برای گسترۀ تحت تأثیر70-60 درصد، بیش‌ترین دفعات وقوع بارش‌های فرین در ماه آوریل بوده است. دومین ماه به لحاظ فراوانی بیشینه برای گستره‌های 20-10، 30-20 و نیز 40-30 درصد از مساحتِ زیرِ پوششِ بارش‌های فرین، ماه می است. در گسترۀ 40-50 ، 50-60، ماه مارس به لحاظ فراوانی رخداد بارش‌های فرین در مقام دوم قرار دارد. در حالتی که 70-60 درصد گسترۀ مورد مطالعه زیر پوشش بارش‌های فرین باشد، ماه‌های مارس، می و اکتبر با فراوانی‌های برابر (2 بار برای هرماه)، فراوانی بیشینه را به خود اختصاص داده‌اند.